Lishe bora ni
lazima kwa watoto wadogo kwa sababu wanatakiwa kukua vizuri kimwili na kiakili.
Karibu twende sawa wewe unaesoma makala hii iliyoandaliwa kwa ajili yako
ili upate kufahamu kama unakula chakula bora ama bora chakula?
Je lishe bora ni ipi?
Lishe
bora ni chakula chenye virutubisho vyote muhimu kwa kiasi na uwiano sahihi
ili kuuwezesha mwili wa mtoto kupata siha nzuri (afya bora). Wataalamu
wanachambua zaidi kwa kusema kuwa lishe bora ina virutubisho aina sita,
ambayo ni Wanga, Protein, Mafuta, Vitamin, Madini na Maji.
Je vyakula gani ni bora ?
Lishe
bora inatakiwa kuwa na mboga za majani, matunda, protini, wanga na madini
ya kutosha. Hizi zinapatikana kwenye vyakula aina tofauti, na kuna vyakula
vingine vina virutubisho vingi kwa pamoja.
Mfano
wa vyakula vyenye lishe bora kwa kiwango kinachofaa ni kama mboga za
majani, mafunda, nafaka asilia, vyakula vya protini (mayai, maharage,
nyama n.k) na vyakula vyenye mafuta yasiyohifadhiwa mwilini.
Watoto
wanagawanywa kwenye makundi ya aina mbili : Kuzaliwa hadi miezi 6 na
kuanzia miezi 6 na kuendelea. Haya makundi ni muhimu sababu watoto waliopo
kwenye makundi haya wanatofautiana aina za vyakula wanavyokula. Ni muhimu
kuzingatia hili sababu huu ndio muda muhimu zaidi katika ukuaji wa mtoto.
Lishe ya mtoto mchanga hadi miezi 6
Inashauriwa
kuwa mtoto mchanga tangu anazaliwa hadi afikapo miezi 6 asipewe kitu
chochote zaidi ya maziwa ya mama, hii ikiwa inamaanisha hata maji ya
kunywa. Maziwa ya mama yana virutubisho vyote muhimu (pamoja na maji)
vinavyohitajika kwenye ukuaji mzuri wa mtoto na kumpa kinga ya magonjwa
mbalimbali
Lishe ya mtoto kuanzia miezi 6
Mtoto
akishafika umri wa miezi 6, anaweza kuanza kula vyakula mbalimbali. Inashauriwa
mtoto aanze kupewa vyakula mbalimbali kidogo kidogo ili apate kuzoea.
Vyakula hivi lazima viwe vimepondwa, au viwe kwenye mfumo wa uji au maji
sababu mtoto anakuwa hana meno yaliyokomaa au wengine wanakuwa hawajaanza
kabisa kuota meno.
Lishe ya Mama
Ukizungumzia
mtoto hutoweza kuacha kuzungumzia mama. Mama ndiyo chanzo kikubwa cha
chakula kwa mtoto tangu anazaliwa hadi anakuwa huru kula chakula cha
kawaida. Kwa mwanamke mwenye umri wa kubeba ujauzito au mwenye ujauzito,
ni muhimu kula vizuri ili kujenga afya ambayo ndio chanzo kikubwa cha
virutubisho kwa mtoto tumboni na baada ya kuzaliwa. Ili kuwa na siha nzuri,
vyakula vyote vinatakiwa kuwa na uwiano mzuri wa virutubisho.
Inatakiwa
kuzingatiwa kuwa, vyakula vya mtoto viwe vya kuongezea lishe, lakini ni
vizuri mtoto akiendelea kunyonya maziwa ya mama hadi atakapofikisha miezi
24. Maziwa ya mama ni muhimu katika kumfanya mtoto akue vizuri, hasa
katika miezi 24 ya mwanzo. Inashauriwa kuwa, kama hakuna kikwazo mfano:
ugonjwa wa maambukizi unaoweza kumdhuru mtoto ni vizuri mama amnyonyeshe
mtoto kwa muda mrefu zaidi ya miezi sita (6).
Faida
kubwa ya kunyonyesha ni kusaidia ubongo wa mtoto kukua vizuri zaidi sababu
maziwa ya mama yanatoa virutubisho kwa wingi kuliko vyakula atakavyokula
yeye moja kwa moja. Hii ni kwa sababu, tumbo la mtoto linakuwa halijazoea
kusaga vyakula tofauti, hivyo maziwa ni chakula kinacholeta virutubisho
vinavyotumika moja kwa moja mwilini.
Umuhimu wa lishe bora
Zifuatazo
ni baadhi ya faida apatazo mtoto anayepata lishe bora:
Kuimarisha
mfumo wa kinga mwilini na kuufanya mwili kupambana kirahisi na magonjwa
kama utapiamlo (kwashiorkor) na kiriba tumbo.
Kujenga
siha nzuri (afya bora)
Kuleta
furaha na Amani
Kusaidia
ukuaji wa mwili na akili
Kuleta
nguvu na kusaidia mwili kufanya kazi vizuri
Madhara
ya lishe duni
Kama
mtoto akiwa na lishe duni, haya yatakuwa madhara yake:
Kupata
magonjwa mara kwa mara sababu anakosa kinga madhubuti dhidi ya magonjwa.
Kudumaa
kukua mwili na akili
Uwezekano
mkubwa wa kupata ulemavu sababu mifupa inakuwa laini na haiwezi
kustahimili uzito wa mwili.
Upungufu
wa damu hivyo kudhoofisha afya ya mtoto
Kupata
utapiamlo (Kwashiorkor)
Kupoteza
maisha katika umri mdogo
jiunge nasi
fb@edonetz, twiter@edonetz, inst@edonetz_blog na youtube@edone tv